türk islamı

Konumuza başlamadan belirtmek isterim ki Türk İslam Tarihini 3 bölmüde inceledim.Türklerin İslamiyeti Kabulü, Türklerin İslam Tarihi ve İslam"a Hizmetleri son olarak ta Türk İslam Devletleri.


Türklerin İslamiyeti Kabulü

Halife Osman zamanında Arap orduları Türklerle karşı karşıya gelmişlerdi.Bu dönemde Göktürk devleti yıkılmış Türgeşler devleti kurulmuştu..Emeviler zamanında Emevi orduları Maveraünnehir"deki Türklere şiddet ve baskı ödğyorlar Müslümanlığı kabul etmelerine rağmen ağır vergiler yüklüyorlardı.Türklerin birçoğunu da öldürmüşlerdi.Daha sonra Türgeşler devletinin yıkılması ile Araplar ile savaşacak bir Türk Devleti kalmamıştı.Böylece Türkler Batıda gelen Araplar ve Doğudan gelen Çinliler arasında kalmıştı.

750 yılında Emeviler yıkıldı ve yerine Abbasi devleti kuruldu.Türklerle Abbasiler arasında ilişkiler gelişmeye başladı. Bu dönemlerde Orta Asya"da bir Türk devleti yoktu.Merkezi bir yönetim yoktu.Türkler dağınık biçimde yerleşmişlerdi.Bu durumdan yararlanmak isteyen Çinliler Doğu Türkistan"a kadar olan bölgeyi aldılar.Bunun üzerine Abbasi Halifesi Ebu Müslim ve Salih Bin Ziyad komutasındaki bir orduyu Çinlilerin ilerleyişini kesmek için görevlendirdi.İki ordu Talas nehri kıyısında karşı karşıya geldi.Türkler ilk başta Çinlilerin yayında yer aldı.Ama karşılarındaki Arapların diğerlerine benzemediğini ve kendilerine daha iyi davrandıklarını görünce taraf değiştirerek Arapların yanına geçtiler ve Savaş Arapların zaferiyle sonuçlandı.Böylece Türk-Arap ilişkileri gelişti ve ticaret arttı.

Bu savaşı Üç kısımda inceleyelim.Dini, Ekonomik, Siyasi.

Dini: Bu savaş Türk Tarihinde bir dönük noktası oolarak kabul edilir.Bu savaştan sonra Karluk, Yağma ve Çiğil Türkleri İslamiyeti kabul eden ilk Türk boyları oldu.Daha sonra ise Türklerin en büyük kolu olan Oğuzlar da Müslümanlığı kabul ettiler.

Ekonomik: Araplar Çinlilerle savaş sıransında onlardan barut ve kağıdı alarak Arap yarım adasına getirmişlerdir.Kağıt ile birlikte güzel sanatlara ilgi arttı.Barut sayesinde ateşli silahlar icat edildi.

Siyasi: Savaştan sonra Çinliler Orta Asyadan çekilmek zorunda kaldı.Böylece Orta Asya Çinlileşmekten kurtuldu.

Türklerin İslam Tarihi ve İslam"a Hizmetleri

Türkler İslamiyeti kabul ettikten sonra hizmetlerini sürdürdüler.Abbasi ordusunun yönetimini ele alan Türkler uzun yıllar boyunca Bizans"a karşı İslamiyeti korudular, iç isyanları bastırarak Abbasi devletinin yıkılmasını geçiktirdiler.Haçlı saldırılarına karşı İslam"ı korumuşlardır.Türklerin İslamiyete hizmetleri yalnızca Askeri alanda değil elbete.Bağdat"ı işgal eden Büveyhoğulları Abbasi haifesini baskı altına almıştı.Tuğrul bey Abbasi halifesini Baskıdan kurtarmıştır.Artık Türkler İslam Dünyasınınkoruyucusu olmuşlardır.Uzun yıllar İslamiyeti koruyarak Geniş bir coğrafyaya yayılmasını sağlamışlardır.Asya"daki Türk kentlerine çeşitli kurumlar açarak İslamı yaymaya çalışmışlardır.Bir çok Din adamı ve Mutasavvıflar yetiştirmişlerdir.

Karahanlılar İslam"a geçen Türklerin Bu dini kendi dilleri olan Türkçe ile öğrenmelerini istemiştir.Böylece İslamlaşmak yerine Araplaşmayı önlemilerdir.Bir çok Mimari eser yapılmış bunnu yanı sıra Hat(yazı sanatı), cilçilik, ağaç işleri gibi bir çok sana eseri ortaya çıkmıştır.Türkler; tıp, astronomi, matematik, felsefe gibi bilim dallarında önemli gelişmelre sağlamışlardır.Farabi, Biruni, İbni Sina, Cevheri, Harezmi, Addullah Barani gibi bir çok bilim adamı yetiştirmişlerdir.Türkler İslamiyetin Hindistan"dan Avrupa içlerine kadar yayılmasını sağlamışlardır.Bu gelişmeler Selçuklu Döneminde de Devam etmiştir.Daha sonra Halifeliğin Osmanlılar"a geçmesi ile Türkler İslam Dünyasının Lideri ve Koruyucusu olmuşlardır.

Türk İslam Devletleri

Tolunoğulları (868-905)

Mısır"da kurulan ilk Müslüman Türk devletidir.Kurucusu Tolunoğlu Ahmet"tir.Tolunoğlu Ahmet Abbasi Halifesi tarafında Mısır"a atanmış olan bir valiydi.Daha sonra Halife ile anlaşmazsızlığa düştü ve emrindeki askerleri çekerek bağımsızlığını ilan etti.Oldukça güçlü bir devlet kurdu.Yerine geçen oğlu kızını Abbasi Halifesi ile evlendirerek Abbasiler ile iyi ilişkiler kurmak istedi fakat harcamalarında duyarsız davrandığı için Devleti maddi açıdan sıkıntıya girdi.İsyanlar çıkması üzerine Abbasii Halifesi ordusunu göndererk bu isyanşarı bastırdı ve Tolunoğulları devletinin başkentini ele geöirdi.Böylece devlete son verildi.


İhşidiler (935-969)

Mısır"da Kurulan ikinci Türk devletidir.Kurucusu Muhammed Togaç"dır.Muhammed Tolunoğlu Ahmet gibi Abbasiler tarafından Mısır"a getirilen bir Valiydi.Fustat"ı başkent yaparak Bağımsızlığını ilan etti.Muhammed"in Abbasilerle ilişki iyi idi, bu nedenle Abbasi Halifesi O"na İhşid ünvanı verdi.İhşid Sultanların Sultanı anlamına gelmekteydi.Bu nedenle Muhammed"in kurduğu devletin adı İhşidiler olarak anılmaya başlandı.Tolunoğulları ve İhşidiler devletlerini Hükümdarları yöneticileri askerleri Türk halkı ise Araptır.Bu özelliklerinen dolayı bu iki devlet çabuk yıkılmıştır.

Karahanlılar (840- 1212)

İlk Müslüman Türk devletidir.Karluk, Yağma ve Çiğil Türkleri kurmuştur.İlk Hükümdarı Bilge Kül Kadır Handır.Karahanlı Hükümdarı Satuk Buğra Han Müslüman olduktan sonra Abdülkerim Satuk Buğra Han adını almış ve Tarihe ilk Türk-İslam devletinin kurucusu olarak geçmişdir.Karahanlıların en parlak dönemi Yusuf Kadır Han zamanı olmuştur.Ölümünden sonra Devlet ikiye ayrıldı.Batı Karahanlılara Harzemşahlar ve Doğu Karahanlılara ise Karahıtaylar son vermiştir.

Gazneliler ( 963-1187)

Kurucusu Alp Tekin"dir.Devletin adı Başkenti olna Gazne"den gelmektedir.En büyük Hükümdarları Sultan Mahmud"dur.Tarihte Sultan Ünvanını İlk kullanan Hükümdardır.Ölümünden sonra yerne Oğlu Mesut geçti.Ancak Mesut Selçuklular ile yaptığı Dandanakan savaşını kaybetti.1187 yılında Gurlular, Gazneliler devletine son verdi.

Büyük Selçuklu Devleti

Selçuklu Devletine adını veren Selçuk Bey"dir.Sselçuk bey yabgunun egemenliğine son vererek burada bağımsılığını ilan etti.O"nun bu başarısını gören diğer beylikler ona katıldılar.Ölümünden sonra yerine oğlu Arslan bey geçti.Ama Gaznelilerin onu kaçırması üzerine yönetimi Çağrı ve Tuğrul Beyler aldı.Selçuklular Karahanlılar ve Gaznelilerden gördükleri büyük baskılar sonucunda Horasan"a yerleştiler ve Gaznelilerle başarılı savaşlar yaptılar.Dandanakan Kalesi yakınında yapılan Dandanakan Savaşı sonucunda Büyük Selçuklu Devleti kuruldu.Bu zaferden sonra Anadolu"ya akın yapan Türkmenler büyük gruplar halinde Selçuklulara katıldı.Ancak Selçuklu"nun toprakları Türkmenlere yetmediği için onları topraklarına yani Anadaolu"ya göndermiştir.Bu sayede Anadolu Türkleşmeye başlamıştır.Anadaoluda Bizans akıunları başlamıştı.İbrahim Yinal ve Kutalmış"ın kuvvetleri Pasinler savaşında Bizans ve Gürcü kuvvetlerini yenilgiye uğrattılar.Bu sıralarda Abbasi halifesi Büveyhoğulları tarafından baskı altıona alınmıştı.Tuğrul Bey Bağdat"a giderek Büveyhoğullarına son verdi.Böylece Irak, Suriye ve Hicaz Selçuklulara geçti.Tuğrul Bey"in ölümünen sonra Yerine Çağrı bey"in oğlu Alp arslan geçti.Bizans ordusunun Anadolu"ya ilerlemesini öğrenen Alp arslan Romen Diyojen komutasındaki Bizans ordusunu 1071 Malazgirt Savaşı sonucu yenilgiye uğrattı.Bu savaş sonunda Anadolunun kapıları Türklere açıldı.Alp Arslan"ın ölümünden sonra yerine oğlu Melikşah geçti.Selçuklular bu dönemde en üst seviyeye ulaştılar.Babası Alp Arslan"ın veziri olan Nizamülmük"ü görevinde bıraktı.Melikşah"ın vefatından sonra Devlet birliğini koruyamadı .Secer"in vefatından sonra Devlet tamamen parçalandı.

Harzemşahlar (1097-1231)

Devletin kurucusu Atsız"dır.Atsız"ın oğlu İl-Arslan Sencer"in vefatından sonra bağımsızlığını ilan etti.Alaeddin Tekiş döneminde topraklarını genişlettiler.Ancak o sıralar Moğol istilası başlamıştı.Ondan sonra yerine Celaleddin Harzemşah geçti. I.Alaeddin Keykubad ile savaşan Celaleddin Yassıçimen savaşında yenildi.Ölümünden sonra Devlet yıkıldı.

Eyyübiler (1174-1250)

Kurucusu Selahattin Eyyubi"dir.Kısa zamanda Filistin, Suriye, Irak ve Düneydoğu Anadolu"yu ele geçirdi.Daha sonra ise Kudüs"ü ele geçirdi.Ölümünden sonra Kardeşi Melik Seyettin yerine geçti.Onunda ölümünden sonra Devlet yıkıldı.

Memlükler

Kurucusu Aybey"dir.Durumunu güçlendirdi ve haçlılara savaş açtı.Ölümünden sonra yerine Sultan Baybars geçti.Baybars moğollarla başarılı savaşlar yaptı.Ondan sonra yerine Kalavun geçti.Osmanlı Padişahlarından Yavuz Sultan Selim 1516 Mercidabık ve 1517 Ridaniye savaşlarını yenerek Memlüklere son verdi ve Halifeliği Osmanlılara getirdi.

Burda Osmanlı Devleti"ne geçmiyorum.Osmanlı Başlı başına bir makale konusu saten ama yüzeysel olarak değinecek olursak;

Fatih Sultan Mehmet"in Memlüklere Hicaz su yolları ile ilgili önerisini Memlükler iç işlerine karışmak olarak değerlerndirmiştir.Bu olaydan sonra Osmanlı-Memlük ilişkileri durma noktasına gelmiştir.II. Bayezid döneminde Memlüklerin Padişah olan II.Bayezid"e karşı Cem Sultan"ı korumaları İlişkileri giderek bozmuştur.Yavuz Sultan Selim"in doğu seferinde Memlüklerle yaptığı iki savaş sonunda(Mercidabık & Ridaniye) Memlükleri yıkmayı başarmıştır.Savaş sonunda Memlüklerin bütün varlıklarını Başkent İstanbul"a getiren Yavuz Sultan Halife Elbiselerinide getirerek Halifeliğin Osmanlı Devletine Geçmesini sağlamıştır.Aynı zamanda İlk Halife olmuştur.Bu olaydan sonra Osmanlı Devleti bütün İslam Aleminin Lideri haline gelmiştir ve İslamın koruyucusu olmuştur.